7. Instrumenty finansowe i zarządzanie ryzykiem finansowym
Nota 7.1. Instrumenty finansowe
Aktywa finansowe: - stan na 31.12.2018 wg kategorii MSSF 9, - stan na 31.12.2017 wg kategorii MSR 39. | Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
W wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody | W wartości godziwej przez wynik finansowy | Według zamorty-zowanego kosztu | Instrumenty zabezpie-czające | Razem | Dostępne do sprzedaży | W wartości godziwej przez wynik finansowy | Pożyczki i należności | Instrumenty zabezpie-czające | Razem | ||
| Długoterminowe | 526 | 27 | 5 915 | 308 | 6 776 | 614 | 11 | 4 651 | 99 | 5 375 |
Nota 6.2 | Pożyczki udzielone na rzecz wspólnych przedsięwzięć | - | - | 5 199 | - | 5 199 | - | - | 3 889 | - | 3 889 |
Nota 7.2 | Pochodne instrumenty finansowe | - | 12 | - | 308 | 320 | - | 11 | - | 99 | 110 |
Nota 7.3 | Inne instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej | 526 | 15 | - | - | 541 | 614 | - | - | - | 614 |
Nota 7.4 | Inne instrumenty finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie | - | - | 716 | - | 716 | - | - | 762 | - | 762 |
| Krótkoterminowe | - | 328 | 1 717 | 285 | 2 330 | 59 | 1 | 2 314 | 195 | 2 569 |
Nota 10.2 | Należności od odbiorców | - | 304 | 495 | - | 799 | - | - | 1 522 | - | 1 522 |
Nota 7.2 | Pochodne instrumenty finansowe | - | 16 | - | 285 | 301 | - | 1 | - | 195 | 196 |
Nota 8.5 | Środki pieniężne i ekwiwalenty | - | - | 957 | - | 957 | - | - | 586 | - | 586 |
Nota 12.3 | Pozostałe aktywa finansowe | - | 8 | 265 | - | 273 | 59 | - | 206 | - | 265 |
| Razem | 526 | 355 | 7 632 | 593 | 9 106 | 673 | 12 | 6 965 | 294 | 7 944 |
Zobowiązania finansowe: - stan na 31.12.2018 wg kategorii MSSF 9, - stan na 31.12.2017 wg kategorii MSR 39. | Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
W wartości godziwej przez wynik finansowy | Według zamortyzowanego kosztu | Instrumenty zabezpieczające | Razem | W wartości godziwej przez wynik finansowy | Według zamortyzowanego kosztu | Instrumenty zabezpieczające | Razem | ||
| Długoterminowe | 133 | 7 080 | 29 | 7 242 | 137 | 6 398 | 71 | 6 606 |
Nota 8.4.1 | Zobowiązania z tytułu zadłużenia | - | 6 878 | - | 6 878 | - | 6 191 | - | 6 191 |
Nota 7.2 | Pochodne instrumenty finansowe | 133 | - | 29 | 162 | 137 | - | 71 | 208 |
| Pozostałe zobowiązania finansowe | - | 202 | - | 202 | - | 207 | - | 207 |
| Krótkoterminowe | 37 | 3 240 | 6 | 3 283 | 48 | 2 913 | 62 | 3 023 |
Nota 8.4.1 | Zobowiązania z tytułu zadłużenia | - | 1 071 | - | 1 071 | - | 965 | - | 965 |
Nota 7.2 | Pochodne instrumenty finansowe | 37 | - | 6 | 43 | 48 | - | 62 | 110 |
| Zobowiązania wobec dostawców | - | 2 053 | - | 2 053 | - | 1 823 | - | 1 823 |
| Pozostałe zobowiązania finansowe | - | 116 | - | 116 | - | 125 | - | 125 |
| Razem | 170 | 10 320 | 35 | 10 525 | 185 | 9 311 | 133 | 9 629 |
Zyski/(straty) z instrumentów finansowych
od 01.01.2018 do 31.12.2018 wg kategorii MSSF 9 | Aktywa finansowe wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody | Aktywa/zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej do wyniku finansowego | Aktywa finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu | Zobowiązania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu | Instrumenty Zabezpieczające | Ogółem | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
| Przychody z tytułu dywidend | 1 | - | - | - | - | 1 |
| Przychody z tytułu odsetek | - | - | 265 | - | - | 265 |
Nota 6.2 | Zysk z tytułu odwrócenia utraty wartości pożyczek udzielonych wspólnym przedsięwzięciom | - | - | 733 | - | - | 733 |
Nota 4.3 | Koszty z tytułu odsetek | - | - | - | (93) | - | (93) |
Nota 4.2 | Zyski / (Straty) z tytułu różnic kursowych | - | 93 | 753 | (253) | - | 593 |
Nota 4.3 | Straty z tytułu różnic kursowych | - | - | - | (593) | - | (593) |
Nota 4.4 | Straty z tytułu utraty wartości | - | - | (11) | - | - | (11) |
Nota 7.2 | Przychody z umów z klientami | (17) | - | - | - | 125 | 108 |
Nota 4.2 | Przychody z tytułu wyceny i realizacji instrumentów pochodnych | - | 216 | - | - | - | 216 |
Nota 4.2 | Koszty z tytułu wyceny i realizacji instrumentów pochodnych | - | (305) | - | - | - | (305) |
Nota 4.3 | Przychody z tytułu wyceny instrumentów pochodnych | - | 11 | - | - | - | 11 |
Nota 4.3 | Opłaty i prowizje bankowe od zaciągniętych kredytów | - | - | - | (15) | - | (15) |
Pozostałe straty | - | - | (13) | (9) | (22) | ||
| Ogółem zysk/(strata) netto | (16) | 15 | 1 727 | (963) | 125 | 888 |
od 01.01.2017 do 31.12.2017 wg kategorii MSR 39 | Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży | Aktywa/zobowiązania finansowe wyceniane w wartości godziwej do wyniku finansowego | Pożyczki i należności finansowe | Zobowiązania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu | Instrumenty Zabezpieczające | Ogółem | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
| Przychody z tytułu dywidend | 1 | - | - | - | - | 1 |
| Przychody z tytułu odsetek | - | - | 331 | - | - | 331 |
Nota 4.3 | Koszty z tytułu odsetek | - | - | - | (96) | - | (96) |
Nota 4.2 | Straty z tytułu różnic kursowych | - | - | (1 051) | (415) | - | (1 466) |
Nota 4.3 | Zyski z tytułu różnic kursowych | - | - | - | 1 251 | - | 1 251 |
Nota 4.4 | Straty z tytułu utraty wartości | - | - | (43) | - | - | (43) |
Nota 7.2 | Przychody z umów z klientami | - | - | - | - | 16 | 16 |
Nota 4.2 | Przychody z tytułu wyceny i realizacji instrumentów pochodnych | - | 231 | - | - | - | 231 |
Nota 4.2 | Koszty z tytułu wyceny i realizacji instrumentów pochodnych | - | (492) | - | - | - | (492) |
Nota 4.3 | Koszty z tytułu wyceny instrumentów pochodnych | - | (30) | - | - | - | (30) |
Nota 4.3 | Opłaty i prowizje bankowe od zaciągniętych kredytów | - | - | - | (44) | - | (44) |
Pozostałe straty | - | - | (20) | (9) | - | (29) | |
| Ogółem zysk/(strata) netto | 1 | (291) | (783) | 687 | 16 | (370) |
Hierarchia wartości godziwej instrumentów finansowych
Klasy instrumentów finansowych | Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | ||
---|---|---|---|---|
poziom 1 | poziom 2 | poziom 1 | poziom 2 | |
Pożyczki udzielone | 15 | - | - | - |
Akcje notowane | 427 | - | 617 | - |
Akcje nienotowane | - | 99 | - | 56 |
Należności od odbiorców | - | 304 | - | ND* |
Pozostałe aktywa finansowe | - | 8 | - | 1 |
Pochodne instrumenty finansowe, z tego: | - | 416 | - | (12) |
Aktywa | - | 621 | - | 306 |
Zobowiązania | - | (205) | - | (318) |
*ND – nie dotyczy – pozycja, dla które w 2017 r. nie wystąpiła wycena według zasad wynikających z zastosowania od 1 stycznia 2018 r. MSSF 9.
Nota 7.2 Pochodne instrumenty finansowe
Zasady rachunkowości | |
---|---|
|
Instrumenty pochodne zabezpieczające – pozycje otwarte na dzień kończący okres sprawozdawczy
Typ instrumentu pochodnego | Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aktywa finansowe | Zobowiązania finansowe | Łączna pozycja netto | Aktywa finansowe | Zobowiązania finansowe | Łączna pozycja netto | |||||
Długo- terminowe | Krótko- terminowe | Długo- terminowe | Krótko- terminowe | Długo- terminowe | Krótko- terminowe | Długo- terminowe | Krótko- terminowe | |||
Instrumenty pochodne - Metale - Miedź | ||||||||||
Strategie opcyjne – mewa | 245 | 143 | (10) | (1) | 377 | 33 | 6 | (71) | (62) | (94) |
Strategie opcyjne - korytarz | 11 | 104 | - | (1) | 114 | - | - | - | - | - |
Instrumenty pochodne - Walutowe | ||||||||||
Strategie opcyjne USD - korytarz | 52 | 38 | (19) | (4) | 67 | 66 | 189 | - | - | 255 |
INSTRUMENTY ZABEZPIECZAJĄCE OGÓŁEM | 308 | 285 | (29) | (6) | 558 | 99 | 195 | (71) | (62) | 161 |
Instrumenty pochodne handlowe – pozycje otwarte na dzień kończący okres sprawozdawczy
Typ instrumentu pochodnego | Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aktywa finansowe | Zobowiązania finansowe | Łączna pozycja netto | Aktywa finansowe | Zobowiązania finansowe | Łączna pozycja netto | |||||
Długo-terminowe | Krótko-terminowe | Długo-terminowe | Krótko-terminowe | Długo-terminowe | Krótko-terminowe | Długo-terminowe | Krótko-terminowe | |||
Instrumenty pochodne - Metale - Miedź | ||||||||||
Strategie opcyjne - mewa | - | - | (39) | (5) | (44) | - | - | (2) | - | (2) |
Transakcje dostosowawcze - swap | - | 4 | - | - | 4 | - | - | - | - | - |
Instrumenty pochodne - Metale - Złoto | ||||||||||
Transakcje dostosowawcze - swap | - | 2 | - | (2) | - | - | - | - | - | - |
Pochodne instrumenty – Walutowe | ||||||||||
Strategie korytarz oraz forward/swap EUR | 1 | 1 | (1) | (1) | - | 1 | 1 | - | - | 2 |
Sprzedane opcje sprzedaży USD | - | - | - | - | - | - | - | (11) | (12) | (23) |
Instrumenty pochodne – stopa procentowa | ||||||||||
Strategie opcyjne - Nabyte opcje CAP | 11 | 9 | - | - | 20 | 10 | - | - | - | 10 |
Wbudowane instrumenty pochodne | ||||||||||
Kontrakty na dostawy kwasu i wody | - | - | (93) | (29) | (122) | - | - | (124) | (36) | (160) |
INSTRUMENTY HANDLOWE OGÓŁEM | 12 | 16 | (133) | (37) | (142) | 11 | 1 | (137) | (48) | (173) |
Na dzień 31 grudnia 2018 r. w wycenie instrumentów pochodnych (zabezpieczających i handlowych) nie uwzględniono ryzyka kredytowego kontrahenta (CVA - credit value adjustment, dla aktywów ) oraz własnego (DVA - debit value adjustment, dla zobowiązań) ze względu na nieistotność.
Otwarte pochodne instrumenty zabezpieczające | Nominał transakcji | Średnioważona cena/ kurs | Zapadalność/okres rozliczenia | Okres ujęcia wpływu na wynik finansowy | ||
---|---|---|---|---|---|---|
miedź [t] waluty [mln USD] | [USD/t] [USD/PLN] | od | do | od | do | |
Miedź – strategie opcyjne mewa | 120 000 | 6 634 - 8 579 | sty 19 | gru 20 | lut 19 | sty 21 |
Miedź – strategie opcyjne korytarz | 36 000 | 6 733 – 8 333 | sty 19 | gru 19 | lut 19 | sty 20 |
Walutowe - strategie opcyjne korytarz | 1 260 | 3,54 - 4,33 | sty 19 | gru 20 | sty 19 | gru 20 |
Wycena instrumentów pochodnych do wartości godziwej zaklasyfikowana została do poziomu II hierarchii wartości godziwej (tj. wycena przy zastosowaniu obserwowalnych danych wejściowych innych niż ceny notowane):
- W przypadku transakcji terminowego kupna lub sprzedaży walut, w celu ustalenia ich wartości godziwej posłużono się cenami terminowymi na daty zapadalności poszczególnych transakcji. Cena terminowa dla kursów walutowych liczona jest na podstawie fixingu i odpowiednich stóp procentowych. Stopy procentowe dla walut oraz wskaźniki zmienności ich kursów są uzyskiwane z serwisu Reuters. Do wyceny opcji europejskich na rynkach walutowych służy standardowy model Garmana-Kohlhagena.
- W przypadku transakcji terminowego kupna lub sprzedaży towarów, w celu ustalenia ich wartości godziwej Jednostka Dominująca posługuje się cenami terminowymi na daty zapadalności poszczególnych transakcji. Na koniec okresu sprawozdawczego w przypadku miedzi używa się oficjalnej ceny zamknięcia London Metal Exchange, a w odniesieniu do srebra oraz złota - ceny fixing ustalonej na London Bullion Market Association. Wskaźniki zmienności oraz krzywe terminowe służące do wyceny instrumentów pochodnych, na koniec okresu sprawozdawczego, uzyskuje się z systemu Reuters. Do wyceny opcji azjatyckich na rynkach metali wykorzystuje się aproksymację Levy’ego do metodologii Blacka-Scholesa.
Wpływ instrumentów pochodnych i transakcji zabezpieczających na pozycje sprawozdania z wyniku oraz na sprawozdanie z całkowitych dochodów przedstawiono poniżej.
od 01.01.2018 do 31.12.2018 | od 01.01.2017 do 31.12.2017 | |||
---|---|---|---|---|
Sprawozdanie z wyniku | ||||
| Przychody z klientami | 125 | 16 | |
| Pozostałe przychody i koszty operacyjne i finansowe: | (78) | (291) | |
| Z tytułu realizacji instrumentów pochodnych | (141) | (8) | |
| Z tytułu wyceny instrumentów pochodnych | 63 | (283) | |
| Wpływ instrumentów pochodnych i zabezpieczających na wynik finansowy okresu | 47 | (275) | |
| ||||
| Sprawozdanie z całkowitych dochodów w części dotyczącej pozostałych całkowitych dochodów | |||
| Wpływ transakcji zabezpieczających | 349 | 381 | |
Nota 8.2.2 | Wpływ wyceny transakcji zabezpieczających (część skuteczna) | 318 | 397 | |
Nota 8.2.2 | Reklasyfikacja do przychodów ze sprzedaży w związku z realizacją pozycji zabezpieczanej | 31 | (16) | |
| ŁĄCZNE CAŁKOWITE DOCHODY* | 396 | 106 |
* Jednostka Dominująca podjęła decyzję o wdrożeniu standardu MSSF 9 ( w tym zasad rachunkowości zabezpieczeń) z dniem 1 stycznia 2018 r. bez korygowania danych porównawczych, co oznacza iż dane dotyczące 2017 r., prezentowane w sprawozdaniach finansowych za rok 2018 nie są porównywalne.
Nota 7.3 Inne instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej
Zasady rachunkowości | |
---|---|
|
Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | |
---|---|---|
Akcje w spółkach notowanych na giełdzie (GPW w Warszawie oraz na TSX Venture Exchange) | 427 | 617 |
Udziały/akcje w spółkach nienotowanych na giełdzie | 99 | 56 |
Udzielone pożyczki | 15 | - |
Inne instrumenty finansowe wyceniane w wartości godziwej | 541 | 673 |
Wycena akcji notowanych zaliczana jest do poziomu I hierarchii wartości godziwej (tj. wycena według kursów tych akcji z aktywnego rynku z dnia wyceny), wycena udziałów/akcji nienotowanych jest zaliczana do poziomu II (tj. wycena oparta o dane o charakterze nieobserwowalnym).
Z tytułu inwestycji w spółki notowane w obrocie publicznym Grupa narażona jest na ryzyko cenowe. Zgodnie z przyjętymi zasadami wynikającymi z wymagań standardu MSSF 9 od dnia 1 stycznia 2018 r., Grupa zaklasyfikowała wszystkie posiadane na dzień 1 stycznia 2018 r. instrumenty kapitałowe jako aktywa wyceniane w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody i zgodnie z MSSF 9 zmiany wartości godziwej (w tym utrata wartości) są rozpoznawane w pozostałych całkowitych dochodach. W związku z powyższym Grupa nie jest narażona na ryzyko zmiany wyniku finansowego spowodowane zmianą kursu notowań akcji tych spółek. Szczegółowe informacje znajdują się w Nocie 1.4.1.4 (a) (iii).
Poniższa tabela przedstawia analizę wrażliwości akcji spółek notowanych w obrocie publicznym na zmiany cen.
Stan na 31.12.2018 | Zmiana procentowa ceny akcji | Stan na 31.12.2017 | Zmiana procentowa ceny akcji | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Wartość bilansowa | 55 % Pozostałe całkowite dochody | -24% Wynik finansowy | Wartość bilansowa | 34% Pozostałe całkowite dochody | -10% Wynik finansowy | |
Akcje notowane w obrocie publicznym | 427 | 237 | (103) | 617 | 211 | (61) |
Analiza wrażliwości dla istotnych rodzajów ryzyka rynkowego, na które Grupa Kapitałowa jest narażona, prezentuje szacunkowy wpływ jaki miałyby potencjalnie możliwe zmiany poszczególnych czynników ryzyka (na koniec okresu sprawozdawczego) na wynik finansowy oraz pozostałe całkowite dochody.
Potencjalne odchylenia kursów akcji na dzień kończący okres sprawozdawczy ustalono na poziomie maksymalnych odchyleń w danym roku.
Nota 7.4 Inne instrumenty finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie
Zasady rachunkowości | Znaczące szacunki |
---|---|
W pozycji inne instrumenty finansowe wyceniane w zamortyzowanym koszcie wykazuje się aktywa finansowe przeznaczone na pokrycie kosztów likwidacji kopalń i rekultywację składowisk odpadów (polityka rachunkowości w zakresie obowiązku likwidacji kopalń i składowisk przedstawiona w Nocie 9.4) oraz inne aktywa finansowe nie zaklasyfikowane do pozostałych pozycji. Aktywa zaliczone zgodnie z MSSF 9 do kategorii „ wyceniane w zamortyzowanym koszcie” ujmuje się początkowo w wartości godziwej oraz wycenia na dzień bilansowy według zamortyzowanego kosztu przy zastosowaniu metody efektywnej stopy procentowej, z uwzględnieniem utraty wartości. | Analiza wrażliwości na ryzyko zmian stóp procentowych środków pieniężnych na rachunkach bankowych Funduszu Likwidacji Zakładu Górniczego i Funduszu Rekultywacji Składowisk Odpadów oraz inwestycji w dłużne papiery wartościowe zaprezentowana została w Nocie 7.5.1.4 |
Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | ||
---|---|---|---|
Długoterminowe aktywa finansowe przeznaczone na likwidację kopalń i rekultywację składowisk odpadów | 430 | 403 | |
Środki pieniężne Funduszu Likwidacji Zakładów Górniczych i Funduszu Rekultywacji Składowisk Odpadów | 364 | 342 | |
Dłużne papiery wartościowe | 66 | 61 | |
Pozostałe długoterminowe należności finansowe w tym: | 286 | 359 | |
Opłata za zarządzanie Sierra Gorda S.C.M. | 160 | 308 | |
Pozostałe pożyczki udzielone | 8 | 20 | |
Nota 7.1 | Razem | 716 | 762 |
Na dzień 31 grudnia 2018 r. długoterminowe aktywa finansowe przeznaczone na likwidację zakładów górniczych i rekultywację składowisk odpadów stanowiły środki pieniężne oraz dłużne papiery wartościowe w kwocie 430 mln PLN (2017 r.: 403 mln PLN) zgromadzone przez Jednostkę Dominującą oraz Grupę KGHM INTERNATIONAL LTD. na podstawie obowiązków wynikających z przepisów prawa m.in. Ustawy Prawo Geologiczne i Górnicze, Ustawy o odpadach oraz zgodnie z prawem obowiązującym w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej i Kanadzie.
Pozostałe długoterminowe aktywa finansowe przeznaczone na likwidację kopalń i rekultywację składowisk odpadów narażone są na ryzyko kredytowe opisane w Nocie 7.5.2.4
Szczegóły dotyczące aktualizacji rezerwy na koszty likwidacji kopalń i innych obiektów technologicznych opisane zostały w Nocie 9.4.
Nota 7.5 Zarządzanie ryzykiem finansowym
Główne ryzyka finansowe, na które Grupa Kapitałowa jest narażona w ramach prowadzonej działalności to:
- ryzyka rynkowe:
- ryzyko zmian cen metali,
- ryzyko zmian kursów walutowych,
- ryzyko zmian stóp procentowych,
- ryzyko cenowe związane z inwestycjami w dłużne papiery wartościowe,
- ryzyko cenowe związane z inwestycjami w akcje spółek notowanych w obrocie publicznym (Nota 7.3),
- ryzyko kredytowe,
- ryzyko płynności (proces zarządzania płynnością finansową opisany jest w Nocie 8).
Grupa na bieżąco identyfikuje i dokonuje pomiarów ryzyka finansowego, a także podejmuje działania mające na celu minimalizację ich wpływu na sytuację finansową.
Jednostka Dominująca w oparciu o przyjętą Politykę Zarządzania Ryzykiem Rynkowym, Politykę Zarządzania Płynnością Finansową oraz Politykę Zarządzania Ryzykiem Kredytowym, w sposób świadomy i odpowiedzialny zarządza zidentyfikowanymi rodzajami ryzyka finansowego. Proces zarządzania ryzykiem finansowym w Jednostce Dominującej wspomagany jest przez pracę Komitetu Ryzyka Rynkowego, Komitetu Płynności Finansowej oraz Komitetu Ryzyka Kredytowego.
Nota 7.5.1 Ryzyko rynkowe
Poprzez ryzyko rynkowe, na które narażona jest Grupa Kapitałowa, rozumie się możliwość wystąpienia negatywnego wpływu na wyniki Grupy wynikającego ze zmiany cen rynkowych towarów, kursów walutowych i stóp procentowych, dłużnych papierów wartościowych oraz cen akcji spółek notowanych w obrocie publicznym.
Nota 7.5.1.1 Zasady i techniki zarządzania ryzykiem rynkowym
W zakresie zarządzania ryzykiem rynkowym (w szczególności ryzykiem zmian cen metali i walutowym) największe znaczenie oraz wpływ na wyniki Grupy Kapitałowej KGHM Polska Miedź S.A. ma skala i profil działalności Jednostki Dominującej oraz spółek wydobywczych KGHM INTERNATIONAL LTD.
Jednostka Dominująca aktywnie zarządza ryzykiem rynkowym, podejmując działania i decyzje w tym zakresie w kontekście globalnej ekspozycji w całej Grupie Kapitałowej KGHM Polska Miedź S.A.
Zgodnie z przyjętą polityką, celami procesu zarządzania ryzykiem rynkowym w Grupie Kapitałowej są:
- ograniczenie zmienności wyniku finansowego,
- zwiększenie prawdopodobieństwa realizacji założeń budżetowych,
- zmniejszenie prawdopodobieństwa utraty płynności finansowej,
- utrzymanie dobrej kondycji finansowej,
- wspieranie procesu podejmowania decyzji strategicznych w obszarze działalności inwestycyjnej, z uwzględnieniem źródeł finansowania inwestycji.
Wszystkie cele zarządzania ryzykiem rynkowym należy rozpatrywać łącznie, a ich realizacja jest zależna przede wszystkim od sytuacji wewnętrznej Grupy oraz warunków rynkowych.
Cele zarządzania ryzykiem rynkowym na poziomie Grupy Kapitałowej są osiągane w wyniku ich realizacji w poszczególnych spółkach wydobywczych Grupy, przy koordynacji tych działań z poziomu Jednostki Dominującej, w której scentralizowane zostały kluczowe zadania związane z procesem zarządzania ryzykiem rynkowym w Grupie (m.in. koordynacja identyfikacji źródeł ekspozycji na ryzyko rynkowe, proponowanie strategii zabezpieczających, kontaktowanie się z instytucjami finansowymi w celu zawierania, potwierdzania i rozliczania transakcji pochodnych, kalkulowanie wyceny do wartości godziwej).
Główną techniką zarządzania ryzykiem rynkowym w Jednostce Dominującej są strategie zabezpieczające wykorzystujące instrumenty pochodne. Stosuje się także hedging naturalny. Niektóre krajowe spółki Grupy również wykorzystują instrumenty pochodne w swojej działalności. Jednakże jedynie Jednostka Dominująca stosuje transakcje zabezpieczające w rozumieniu rachunkowości zabezpieczeń.
Biorąc pod uwagę potencjalną skalę wpływu na wyniki Grupy Kapitałowej, czynniki ryzyka rynkowego zostały podzielone na grupy
Grupa | Ryzyko rynkowe | Podejście do zarządzania ryzykiem | |
---|---|---|---|
Nota 7.2 | Grupa I – o największym udziale w całkowitej ekspozycji Grupy na ryzyko rynkowe | Cena miedzi | W odniesieniu do tej grupy stosuje się podejście strategiczne polegające na systematycznym budowaniu pozycji zabezpieczającej, obejmującej produkcję oraz przychody ze sprzedaży na kolejne okresy, przy uwzględnieniu cykliczności poszczególnych rynków w dłuższym terminie. Pozycja zabezpieczająca może być restrukturyzowana przed jej wygaśnięciem. |
Nota 7.2 | Cena srebra | ||
Nota 7.2 | Kurs USD/PLN | ||
Nota 7.2 | Grupa II – pozostała ekspozycja na ryzyko rynkowe | Ceny pozostałych metali i towarów | Ta grupa to ryzyka mniej kluczowe z punktu widzenia Grupy Kapitałowej, choć czasem istotne z punktu widzenia poszczególnych jednostek, dlatego zarządzana jest w sposób taktyczny, nie mający charakteru systematycznego, często wykorzystując ponadprzeciętnie sprzyjające warunki rynkowe. |
Nota 7.2 | Pozostałe kursy walutowe | ||
Nota 7.2 | Stopy procentowe |
W zarządzaniu ryzykiem rynkowym stosuje się odrębne podejścia dla poszczególnych, zidentyfikowanych grup ekspozycji.
Przy wyborze wdrażanych strategii zabezpieczających lub restrukturyzacji pozycji zabezpieczającej Jednostka Dominująca uwzględnia następujące czynniki: aktualne i prognozowane warunki rynkowe, sytuację wewnętrzną Jednostki, efektywny poziom i koszt zabezpieczenia oraz wpływ podatku od niektórych kopalin.
Jednostka Dominująca stosuje zintegrowane podejście do zarządzania ryzykiem rynkowym, na które jest narażona. Oznacza to podejście całościowe do ryzyka rynkowego, a nie do jego poszczególnych elementów osobno. Przykład stanowią transakcje zabezpieczające na rynku walutowym, które są ściśle związane z kontraktami zawieranymi na rynku metali. Zabezpieczanie cen sprzedaży metali determinuje prawdopodobieństwo uzyskania określonych przychodów ze sprzedaży w USD, które to stanowią pozycję zabezpieczaną dla strategii na rynku walutowym.
Stosowane są tylko te instrumenty pochodne, które Jednostka Dominująca jest w stanie wycenić wewnętrznie z zastosowaniem standardowych modeli wyceny dla danego instrumentu, jak również może zbyć je bez znacznej utraty wartości u kontrahenta innego niż ten, z którym pierwotnie zawarła transakcję. Do wyceny rynkowej danych instrumentów Jednostka Dominująca wykorzystuje informacje uzyskane z wiodących serwisów informacyjnych, banków oraz firm brokerskich.
Polityka Zarządzania Ryzykiem Rynkowym w Grupie Kapitałowej dopuszcza stosowanie następujących rodzajów instrumentów:
- kontrakty swap,
- kontrakty forward, futures,
- kontrakty opcyjne,
- struktury złożone z wyżej wymienionych instrumentów.
Wykorzystywane instrumenty mogą mieć zatem zarówno charakter standaryzowany (instrumenty będące w obrocie giełdowym), jak również charakter niestandaryzowany (instrumenty będące w obrocie na rynku pozagiełdowym tzw. over the counter). Stosowane są przede wszystkim instrumenty zabezpieczające przepływy pieniężne spełniające wymogi skuteczności w rozumieniu rachunkowości zabezpieczeń. Skuteczność zabezpieczających instrumentów finansowych stosowanych przez Jednostkę Dominującą w okresie sprawozdawczym jest na bieżąco monitorowana i podlega ciągłej ocenie (szczegóły w Nocie 7.2 Pochodne instrumenty finansowe - zasady rachunkowości).
Powiązanie ekonomiczne pomiędzy instrumentem zabezpieczającym a pozycją zabezpieczaną jest oparte o wrażliwość wartości pozycji na te same czynniki rynkowe (ceny metali, kursy walutowe lub stopy procentowe) oraz dopasowanie odpowiednich parametrów krytycznych instrumentu zabezpieczającego oraz pozycji zabezpieczanej (wolumen/nominał, termin realizacji).
Wskaźnik zabezpieczenia ustanowionego powiązania zabezpieczającego ustalony jest w wysokości zapewniającej efektywność powiązania oraz jest spójny z rzeczywistym wolumenem zabezpieczanej pozycji i instrumentu zabezpieczającego. Źródła potencjalnej nieefektywności powiązania wynikają z niedopasowaniu parametrów instrumentu zabezpieczającego oraz pozycji zabezpieczanej (np. nominał, termin, instrument bazowy, wpływ ryzyka kredytowego). Przy strukturyzacji transakcji zabezpieczającej Jednostka Dominująca dąży do maksymalnego dopasowania tych parametrów, aby zminimalizować źródła nieefektywności.
Jednostka Dominująca kwantyfikuje wielkość ryzyka rynkowego, na jakie jest narażona i stara się wyrazić je spójną i łączną miarą. Sporządzane symulacje (m.in. analizy scenariuszowe, analizy stress-testingu i backtestingu) oraz kalkulowane miary ryzyka stanowią wsparcie w procesie zarządzania ryzykiem rynkowym w Grupie Kapitałowej. Wykorzystywane miary ryzyka oparte są głównie na modelowaniu matematyczno-statystycznym bazującym na historycznych i bieżących danych rynkowych dotyczących czynników ryzyka oraz uwzględniają aktualną ekspozycję na ryzyko rynkowe.
Jedną z miar ryzyka wykorzystywanych jako narzędzie pomocnicze w podejmowaniu decyzji w procesie zarządzania ryzykiem rynkowym w Jednostce Dominującej jest miara EaR - Earnings at Risk (zysk netto narażony na ryzyko). Miara ta dla zadanego prawdopodobieństwa wskazuje dolną progową wartość zysku netto (np. z 95% prawdopodobieństwem zysk netto w danym roku nie będzie niższy niż…). Metodologia EaR umożliwia kalkulację zysku netto z uwzględnieniem wpływu zmian rynkowych cen miedzi, srebra oraz kursu walutowego w kontekście planów budżetowych. Dla Grupy KGHM INTERNATIONAL LTD. oraz JV Sierra Gorda S.C.M. kalkulowana jest miara EBITDA-at-Risk.
W związku z ryzykiem ograniczenia produkcji (na przykład spowodowanym działaniem „siły wyższej”) lub niezrealizowania zakładanej wielkości przychodów walutowych, jak i zakupami metali zawartych we wsadach obcych, ustalono limity zaangażowania w instrumenty pochodne.
Dla Jednostki Dominującej limity na rynku metali i walutowym zostały ustalone:
- w wysokości do 85% wielkości planowanych miesięcznych wolumenów sprzedaży miedzi, srebra i złota z wsadów własnych. Przy czym w przypadku miedzi i srebra do 50% w odniesieniu do instrumentów stanowiących obowiązki Jednostki Dominującej (finansujące strategie zabezpieczające) i do 85% w odniesieniu do instrumentów stanowiących prawa Jednostki Dominującej.
- w wysokości do 85% wielkości planowanych miesięcznych przychodów ze sprzedaży produktów z wsadów własnych w USD lub wielkości zakontraktowanych miesięcznych przepływów walutowych netto w przypadku innych walut. Dla celów obliczania limitu wydatki z tytułu obsługi zadłużenia w USD pomniejszają nominał ekspozycji do zabezpieczenia.
Odnośnie ryzyka zmian stóp procentowych Jednostka Dominująca ustaliła limit zaangażowania w instrumenty pochodne do 100% wartości nominalnej zadłużenia w każdym okresie odsetkowym, wynikającego z podpisanych umów.
Dla wybranych spółek wydobywczych Grupy Kapitałowej limity zaangażowania w instrumenty pochodne na rynku miedzi oraz na rynku walutowym ustalono na poziomach jak w Jednostce Dominującej, natomiast dla transakcji na rynku niklu, srebra i złota limit wynosi do 60% planowanych miesięcznych wolumenów sprzedaży ze wsadów własnych.
Limity odnoszą się zarówno do transakcji zabezpieczających, jak i do instrumentów finansujących takie transakcje.
Maksymalny horyzont czasowy, w obrębie którego Grupa Kapitałowa podejmuje decyzje w zakresie ograniczania ryzyka rynkowego, jest zgodny z procesem planowania techniczno-ekonomicznego i wynosi 5 lat, natomiast w przypadku ryzyka stopy procentowej obejmuje okres długoterminowych zobowiązań finansowych Grupy.
Nota 7.5.1.2 Ryzyko zmian cen metali
Jednostka Dominująca narażona jest na ryzyko zmian cen sprzedawanych metali: miedzi, srebra, złota i ołowiu. Natomiast Grupa KGHM INTERNATIONAL LTD. jest narażona na ryzyko fluktuacji cen miedzi, złota, niklu, molibdenu, platyny i palladu.
W Jednostce Dominującej oraz Grupie KGHM INTERNATIONAL LTD. formuły ustalania cen zawarte w kontraktach fizycznej sprzedaży oparte są głównie na średnich miesięcznych notowaniach z Londyńskiej Giełdy Metali w przypadku miedzi i innych metali podstawowych oraz z Londyńskiego Rynku Kruszców w odniesieniu do metali szlachetnych. W ramach polityki handlowej, Jednostka Dominująca oraz KGHM INTERNATIONAL LTD. ustalają bazę cenową dla kontraktów fizycznych jako średnią cen z odpowiedniego miesiąca w przyszłości.
Trwałe i bezpośrednie powiązanie strumienia wpływów ze sprzedaży z cenami metali, przy jednoczesnym braku analogicznej relacji po stronie wydatków, prowadzi do powstania ekspozycji strategicznej. Z kolei ekspozycja operacyjna wynika z możliwych niedopasowań warunków cenowych kontraktów fizycznych względem profilu funkcjonującego w Grupie, w szczególności w zakresie referencyjnych cen i okresów kwotowania.
Na rynku metali Grupa posiada tzw. pozycję długą, to znaczy nadwyżkę sprzedaży nad zakupami. Analizując ekspozycję strategiczną Grupy na ryzyko rynkowe, należy pomniejszyć wolumen sprzedaży metali o ilość zakupionych metali we wsadach obcych.
W tabeli poniżej zaprezentowano ekspozycję strategiczną Grupy Kapitałowej na ryzyko zmian cen miedzi i srebra w latach 2017-2018.
| 2018 | 2017 | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
| Netto | Sprzedaż | Zakup | Netto | Sprzedaż | Zakup |
Miedź [t] | 464 795 | 592 274 | 127 479 | 436 737 | 586 391 | 149 654 |
Srebro [t] | 1 216 | 1 234 | 18 | 1 163 | 1 185 | 22 |
Nominał strategii zabezpieczających cenę miedzi rozliczonych w 2018 r. stanowił około 19% (w 2017 r. 23%) zrealizowanej przez Jednostkę Dominującą całkowitej sprzedaży tego metalu (stanowiło to około 25% sprzedaży netto w 2018 r. i 32% w 2017 r.). W 2018 r. przychody ze sprzedaży srebra nie były zabezpieczone instrumentami pochodnymi.
W ramach strategicznego zarządzania ryzykiem rynkowym w 2018 r. Jednostka Dominująca wdrożyła transakcje zabezpieczające na rynku miedzi o łącznym nominale 126 tys. ton i okresie zapadalności od lipca 2018 r. do grudnia 2020 r. (w tym: 114 tys. ton dotyczyło zabezpieczenia przychodów ze sprzedaży miedzi w latach 2019-2020). Zawarto złożone struktury opcyjne typu korytarz oraz mewa (opcje azjatyckie). W 2018 r. Spółka nie wdrożyła transakcji w instrumentach pochodnych na rynku srebra.
Ponadto w 2018 r. Jednostka Dominująca rozpoczęła zarządzanie pozycją handlową netto w celu reagowania na zmiany ustaleń kontraktowych klientów, występujące niestandardowe warunki cenowe przy sprzedaży metali oraz zakupy materiałów miedzionośnych. W czwartym kwartale 2018 r. zawarto tzw. dostosowawcze transakcje pochodne typu swap na rynku miedzi oraz złota z terminami zapadalności do czerwca 2019 r.
W efekcie, według stanu na 31 grudnia 2018 r. Jednostka Dominująca posiadała otwarte pozycje w instrumentach pochodnych na rynku miedzi dla 168 tys. ton (w tym: 156 tys. ton wynikało ze strategicznego zarządzania ryzykiem rynkowym, natomiast 12 tys. ton zawarto w ramach zarządzania pozycją handlową netto).
Poniższa tabela prezentuje skrócone zestawienie otwartych transakcji w instrumentach pochodnych posiadanych przez Jednostka Dominująca na rynku miedzi na 31 grudnia 2018 r., zawartych w ramach strategicznego zarządzania ryzykiem rynkowym (zabezpieczony nominał w prezentowanych okresach jest rozłożony równomiernie w podziale miesięcznym).
Instrument | Nominał | Cena wykonania opcji | Średnioważony poziom premii | Efektywna cena zabezpieczenia | Ograniczenie zabezpieczenia | Ograniczenie partycypacji | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Sprzedaż opcji sprzedaży | Zakup opcji sprzedaży | Sprzedaż opcji kupna | |||||||
[tony] | [USD/t] | [USD/t] | [USD/t] | [USD/t] | [USD/t] | [USD/t] | [USD/t] | ||
I półrocze 2019 | Mewa | 21 000 | 4 700 | 6 200 | 8 000 | -226 | 5 974 | 4 700 | 8 000 |
Mewa | 12 000 | 5 000 | 6 900 | 9 000 | -250 | 6 650 | 5 000 | 9 000 | |
Korytarz | 6 000 | 6 800 | 8 400 | -250 | 6 550 | 8 400 | |||
Korytarz | 12 000 | 6 700 | 8 300 | -228 | 6 472 | 8 300 | |||
II półrocze 2019 | Mewa | 21 000 | 4 700 | 6 200 | 8 000 | -226 | 5 974 | 4 700 | 8 000 |
Mewa | 12 000 | 5 000 | 6 900 | 9 000 | -250 | 6 650 | 5 000 | 9 000 | |
Korytarz | 6 000 | 6 800 | 8 400 | -250 | 6 550 | 8 400 | |||
Korytarz | 12 000 | 6 700 | 8 300 | -228 | 6 472 | 8 300 | |||
SUMA 2019 r. | 102 000 | ||||||||
Mewa | 24 000 | 5 000 | 6 900 | 9 000 | -250 | 6 650 | 5 000 | 9 000 | |
Mewa | 4 920 | 5 000 | 6 900 | 8 800 | -250 | 6 650 | 5 000 | 8 800 | |
Mewa | 25 080 | 5 000 | 6 800 | 8 700 | -220 | 6 580 | 5 000 | 8 700 | |
SUMA 2020 r. | 54 000 |
W 2018 r. KGHM INTERNATIONAL LTD. ani żadna ze spółek wydobywczych nie wdrożyły transakcji terminowych na rynku metali. Na 31 grudnia 2018 r. ryzyko zmian cen metali dotyczyło także instrumentów pochodnych wbudowanych w długoterminowych kontraktach dostawy kwasu siarkowego i wody.
Poniższa tabela prezentuje analizę wrażliwości Spółki na ryzyko zmian cen miedzi na 31 grudnia 2018 r.
Aktywa i zobowiązania finansowe | Wartość narażona na ryzyko | Wartość bilansowa 31.12.2018 | Zmiana ceny MIEDZI [USD/t] | |||
---|---|---|---|---|---|---|
7 352 (+24%) | 4 573 (-23%) | |||||
[mln PLN] | [mln PLN] | wynik finansowy | pozostałe całkowite dochody | wynik finansowy | pozostałe całkowite dochody | |
Pochodne instrumenty finansowe – miedź | 451 | 451 | 35 | (456) | (148) | 668 |
Pochodne instrumenty wbudowane | (122) | (122) | (45) | - | (44) | - |
Wpływ na wynik finansowy | (10) | - | (192) | |||
Wpływ na pozostałe całkowite dochody | (456) | 668 |
Poniższa tabela prezentuje analizę wrażliwości Spółki na ryzyko zmian cen miedzi na 31 grudnia 2017 r.
Aktywa i zobowiązania finansowe | Wartość narażona na ryzyko | Wartość bilansowa 31.12.2017 | Zmiana ceny MIEDZI [USD/t] | |||
---|---|---|---|---|---|---|
9 064 (+26%) | 5 380 (-25%) | |||||
[mln PLN] | [mln PLN] | wynik finansowy | pozostałe całkowite dochody | wynik finansowy | pozostałe całkowite dochody | |
Pochodne instrumenty finansowe – miedź | (96) | (96) | 29 | (523) | 131 | 190 |
Pochodne instrumenty wbudowane | (160) | (160) | (64) | - | 59 | - |
Wpływ na wynik finansowy | (35) | 190 | ||||
Wpływ na pozostałe całkowite dochody | (523) | 190 |
Do wyznaczenia zakresu potencjalnych zmian cen metali dla celów analizy wrażliwości towarowych czynników ryzyka (miedź) wykorzystano powracający do średniej model Schwartza (geometryczny proces Ornsteina-Uhlenbecka).
Nota 7.5.1.3 Ryzyko zmian kursów walutowych
W odniesieniu do ryzyka zmian kursów walutowych w Grupie Kapitałowej KGHM Polska Miedź S.A. identyfikowane są następujące rodzaje ekspozycji:
- ekspozycja transakcyjna dotycząca zmienności wartości przepływów pieniężnych w walucie bazowej,
- ekspozycja dotycząca zmienności wartości wybranych pozycji sprawozdania z sytuacji finansowej w walucie bazowej (funkcjonalnej),
- ekspozycja z tytułu inwestycji netto w jednostkach zagranicznych dotycząca zmienności wartości skonsolidowanego kapitału własnego w walucie bazowej (walucie prezentacji) Grupy Kapitałowej.
Źródłem ekspozycji transakcyjnej na ryzyko walutowe są kontrakty skutkujące przepływami pieniężnymi, których wartość w walucie bazowej (funkcjonalnej) jest uzależniona od przyszłych poziomów kursów walut obcych względem waluty bazowej. Przepływy pieniężne narażone na ryzyko walutowe mogą posiadać następujące charakterystyki:
- denominowanie w walutach obcych – przepływy realizowane są w walutach obcych innych niż waluta funkcjonalna,
- indeksowanie do kursu walut obcych – przepływy mogą być realizowane w walucie bazowej, lecz cena (np. metalu) jest ustalana w innej walucie obcej.
Kluczowym źródłem ekspozycji na ryzyko walutowe w działalności biznesowej Jednostki Dominującej są wpływy z tytułu sprzedaży produktów (w części dotyczącej cen metali, premii przerobowej i producenckiej).
Źródłem ekspozycji na ryzyko walutowe są również pozycje skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej w walutach obcych, które na gruncie obowiązujących zasad rachunkowości, podlegają przeliczeniu na bazie bieżącego kursu waluty obcej względem waluty bazowej (funkcjonalnej) w związku z rozliczeniem lub okresową wyceną, w tym także z tytułu przeliczenia sprawozdań jednostek zagranicznych. Zmiany wartości bilansowych takich pozycji pomiędzy momentami wyceny wpływają na zmienność zysku/straty netto lub pozostałych całkowitych dochodów.
Ekspozycja na ryzyko walutowe pozycji skonsolidowanego sprawozdania z sytuacji finansowej dotyczy w szczególności:
- należności i zobowiązań handlowych z tytułu sprzedaży i zakupów denominowanych w walutach obcych,
- należności finansowych z tytułu pożyczek udzielonych w walutach obcych,
- zobowiązań finansowych z tytułu zadłużenia w walutach obcych,
- środków pieniężnych w walutach obcych,
- instrumentów pochodnych na rynku metali.
W przypadku rynku walutowego, nominał rozliczonych transakcji zabezpieczających przychody ze sprzedaży metali stanowił około 32% (w 2017 r. 26%) całkowitych przychodów ze sprzedaży miedzi i srebra zrealizowanych przez Jednostkę Dominującą w 2018 r.
W 2018 r. Jednostka Dominująca wdrożyła transakcje zabezpieczające przed zmianą kursu USD/PLN o łącznym nominale 1 710 mln USD z terminem zapadalności od kwietnia 2018 r. do grudnia 2020 r. (w tym: transakcje zabezpieczające 1 080 mln USD przychodów na okres od stycznia 2019 r. do grudnia 2020 r.). Na rynku walutowym nabyto opcje sprzedaży (opcje europejskie) oraz zawarto złożone struktury opcyjne typu korytarz (opcje europejskie).
Według stanu na 31 grudnia 2018 r. Jednostka Dominująca posiadała otwartą pozycję zabezpieczającą w instrumentach pochodnych dla 1 260 mln USD planowanych przychodów ze sprzedaży metali.
W ramach zarządzania ryzykiem walutowym, którego źródłem mogą być kredyty, Jednostka Dominująca stosuje hedging naturalny polegający na zaciąganiu kredytów w walutach, w których osiąga przychody. Wartość kredytów i pożyczek inwestycyjnych na 31 grudnia 2018 r. zaciągniętych w walucie USD, po przeliczeniu na PLN wyniosła 7 655 mln PLN (na 31 grudnia 2017 r. 6 935 mln PLN).
Niektóre polskie spółki Grupy Kapitałowej zarządzały ryzykiem walutowym, związanym z ich podstawową działalnością (m.in. handlową), poprzez zawieranie transakcji w instrumentach pochodnych m.in. na rynku USD/PLN oraz EUR/PLN. Zestawienie otwartych transakcji na 31 grudnia 2018 r. nie jest prezentowane ze względu na małą istotność dla Grupy Kapitałowej.
Poniższa tabela prezentuje skrócone zestawienie otwartych transakcji w instrumentach pochodnych posiadanych przez Jednostkę Dominującą na rynku walutowym na 31 grudnia 2018 r. (zabezpieczony wolumen w prezentowanych okresach jest rozłożony równomiernie w podziale miesięcznym).
Instrument | Nominał [mln USD] | Kurs wykonania opcji | Średnioważony poziom premii [PLN za 1 USD] | Efektywny kurs zabezpieczenia [USD/PLN] | Ograniczenie zabezpieczenia [USD/PLN] | Ograniczenie partycypacji [USD/PLN] | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Sprzedaż opcji sprzedaży [USD/PLN] | Zakup opcji sprzedaży [USD/PLN] | Sprzedaż opcji kupna [USD/PLN] | |||||||
I półrocze | Mewa | 180 | 3,24 | 3,80 | 4,84 | 0,02 | 3,82 | 3,24 | 4,84 |
Korytarz | 180 | 3,50 | 4,25 | -0,06 | 3,44 | 4,25 | |||
II półrocze | Korytarz | 360 | 3,50 | 4,25 | -0,05 | 3,45 | 4,25 | ||
SUMA 2019 r. | 720 | ||||||||
I półrocze | Korytarz | 360 | 3,50 | 4,25 | -0,06 | 3,44 | 4,25 | ||
II półrocze | Korytarz | 180 | 3,50 | 4,25 | -0,04 | 3,46 | 4,25 | ||
SUMA 2020 r. | 540 |
Poniższe tabele prezentują strukturę walutową instrumentów finansowych narażonych na ryzyko walutowe (zmiany kursów USD/PLN , EUR/PLN, CAD/PLN oraz GBP/PLN) Grupy Kapitałowej KGHM Polska Miedź S.A.
Instrumenty finansowe | Wartość narażona na ryzyko na 31 grudnia 2018 | ||||
---|---|---|---|---|---|
razem mln PLN | mln USD | mln EUR | mln CAD | mln GBP | |
Udziały i akcje | 4 | - | - | 1 | - |
Należności od odbiorców | 690 | 144 | 28 | 10 | 1 |
Środki pieniężne i ekwiwalenty | 819 | 157 | 24 | 6 | 23 |
Pożyczki udzielone na rzecz wspólnych przedsięwzięć | 5 199 | 1 383 | - | - | - |
Pozostałe aktywa finansowe | 429 | 92 | 1 | 23 | 3 |
Pochodne instrumenty finansowe* | 416 | 93 | - | - | - |
Zobowiązania wobec dostawców | (649) | (105) | (50) | (13) | (1) |
Zobowiązania z tytułu zadłużenia | (7 830) | (2 037) | (39) | - | - |
Pozostałe zobowiązania finansowe | (56) | (6) | (1) | - | (6) |
* W pozycji pochodne instrumenty finansowe w kolumnie „mln USD” zaprezentowane są transakcje na rynku metali oraz stóp procentowych, które są wyceniane w USD i przeliczane na PLN po kursie z dnia kończącego okres sprawozdawczy, natomiast kolumna „razem mln PLN” uwzględnia również wartość godziwą instrumentów pochodnych na rynku walutowym wycenianych wyłącznie w PLN.
Instrumenty finansowe | Wartość narażona na ryzyko na 31 grudnia 2017 | ||||
---|---|---|---|---|---|
razem mln PLN | mln USD | mln EUR | mln CAD | mln GBP | |
Udziały i akcje | 6 | - | - | 2 | - |
Należności od odbiorców | 1 110 | 264 | 28 | 16 | 7 |
Środki pieniężne i ekwiwalenty | 478 | 95 | 22 | 14 | 3 |
Pożyczki udzielone na rzecz wspólnych przedsięwzięć | 3 889 | 1 117 | - | - | - |
Pozostałe aktywa finansowe | 547 | 119 | 1 | 22 | 2 |
Pochodne instrumenty finansowe* | (12) | (70) | - | - | - |
Zobowiązania wobec dostawców | (604) | (105) | (45) | (18) | - |
Zobowiązania z tytułu zadłużenia | (7 043) | (1 992) | (26) | - | - |
Pozostałe zobowiązania finansowe | (8) | (1) | (1) | - | - |
* W pozycji pochodne instrumenty finansowe w kolumnie „mln USD” zaprezentowane są transakcje na rynku metali oraz stóp procentowych, które są wyceniane w USD i przeliczane na PLN po kursie z dnia kończącego okres sprawozdawczy, natomiast kolumna „razem mln PLN” uwzględnia również wartość godziwą instrumentów pochodnych na rynku walutowym wycenianych wyłącznie w PLN.
Poniższe tabele prezentują analizę wrażliwości Grupy Kapitałowej na ryzyko walutowe na 31 grudnia danego roku.
2018 | Wartość narażona na ryzyko [mln PLN] | Wartość bilansowa 31.12.2018 [mln PLN] | Zmiana kursu USD/PLN | Zmiana kursu EUR/PLN | Zmiana kursu CAD/PLN | Zmiana kursu GBP/PLN | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
4,27 (+13%) | 3,24 (-14%) | 4,68 (+9%) | 3,99 (-7%) | 3,15 (+14%) | 2,42 (-12%) | 5,47 (+14%) | 4,23 (-12%) | |||||
Aktywa i zobowiązania finansowe | wynik finansowy | pozostałe całkowite dochody | wynik finansowy | pozostałe całkowite dochody | wynik finansowy | wynik finansowy | wynik finansowy | wynik finansowy | wynik finansowy | wynik finansowy | ||
Udziały i akcje | 4 | 526 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Należności od odbiorców | 690 | 961 | 59 | - | (61) | - | 9 | (7) | 3 | (3) | - | - |
Środki pieniężne i ekwiwalenty | 819 | 957 | 64 | - | (67) | - | 7 | (6) | 2 | (2) | 13 | (10) |
Pożyczki udzielone na rzecz wspólnych przedsięwzięć | 5 199 | 5 199 | 567 | - | (589) | - | - | - | - | - | - | - |
Pozostałe aktywa finansowe | 429 | 1 004 | 38 | - | (39) | - | - | - | 7 | (6) | 2 | (2) |
Pochodne instrumenty finansowe | 416 | 416 | (19) | (156) | 7 | 327 | (8) | 7 | - | - | - | - |
Zobowiązania wobec dostawców | (649) | (2 224) | (43) | - | 44 | - | (16) | 13 | (4) | 4 | (1) | 1 |
Zobowiązania z tytułu zadłużenia | (7 830) | (7 949) | (835) | - | 864 | - | (12) | 10 | - | - | - | - |
Pozostałe zobowiązania finansowe | (56) | (147) | (3) | - | 3 | - | - | - | - | - | (3) | 3 |
Wpływ na wynik finansowy | (172) | 162 | (20) | 17 | 8 | (7) | 11 | (8) | ||||
Wpływ na pozostałe całkowite dochody | (156) | 327 |
2017 | Wartość narażona na ryzyko [mln PLN] | Wartość bilansowa 31.12.2017 [mln PLN] | Zmiana kursu USD/PLN | Zmiana kursu EUR/PLN | Zmiana kursu CAD/PLN | Zmiana kursu GBP/PLN | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
4,00 (+15%) | 2,99 (-14%) | 4,58 (+10%) | 3,87 (-7%) | 3,16 (+14%) | 2,44 (-12%) | 5,39 (+15%) | 4,15 (-12%) | |||||
Aktywa i zobowiązania finansowe | wynik finansowy | pozostałe całkowite dochody | wynik finansowy | pozostałe całkowite dochody | wynik finansowy | wynik finansowy | wynik finansowy | wynik finansowy | wynik finansowy | wynik finansowy | ||
Udziały i akcje | 6 | 614 | - | - | - | - | - | - | 1 | (1) | - | - |
Należności od odbiorców | 1 100 | 1 522 | 110 | - | (104) | - | 9 | (7) | 5 | (4) | 4 | (3) |
Środki pieniężne i ekwiwalenty | 478 | 586 | 40 | - | (38) | - | 7 | (5) | 4 | (4) | 2 | (1) |
Pożyczki udzielone na rzecz wspólnych przedsięwzięć | 3 889 | 3 889 | 467 | - | (442) | - | - | - | - | - | - | - |
Pozostałe aktywa finansowe | 547 | 1 027 | 57 | - | (54) | - | - | - | 7 | (6) | 1 | (1) |
Pochodne instrumenty finansowe | (12) | (12) | 50 | (238) | (24) | 181 | (4) | 4 | - | - | - | - |
Zobowiązania wobec dostawców | (604) | (1 995) | (44) | - | 41 | - | (15) | 11 | (6) | 5 | - | - |
Zobowiązania z tytułu zadłużenia | (7 043) | (7 156) | (833) | - | 789 | - | (9) | 6 | - | - | - | - |
Pozostałe zobowiązania finansowe | (8) | (160) | (1) | - | 1 | - | - | - | - | - | - | - |
Wpływ na wynik finansowy | (154) | 169 | (12) | 9 | 11 | (10) | 7 | (5) | ||||
Wpływ na pozostałe całkowite dochody | (238) | 181 |
Do wyznaczenia zakresu potencjalnych zmian kursów USD/PLN, EUR/PLN oraz CAD/PLN dla celów analizy wrażliwości wykorzystano model Blacka-Scholesa (geometryczny ruch Browna).
Nota 7.5.1.4 Ryzyko zmian stóp procentowych
Na ryzyko stóp procentowych Grupa w 2018 r. narażona była w związku z udzielonymi pożyczkami na rzecz wspólnych przedsięwzięć, lokowaniem środków pieniężnych oraz korzystaniem z zewnętrznych źródeł finansowania.
Pozycje oprocentowane według stopy zmiennej narażają Grupę na ryzyko zmiany przepływów pieniężnych z danej pozycji w wyniku zmiany stóp procentowych (tj. wpływają na wysokość kosztów lub przychodów odsetkowych ujmowanych w wyniku finansowym). Pozycje oprocentowane według stopy stałej narażają Grupę na ryzyko zmiany wartości godziwej danej pozycji, z wyłączeniem pozycji wycenianych według zamortyzowanego kosztu, dla których zmiana wartości godziwej nie wpływa na ich wycenę oraz na wynik finansowy.
Poniżej przedstawiono główne pozycje, które narażone są na ryzyko stóp procentowych.
Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ryzyko przepływów pieniężnych | Ryzyko wartości godziwej | Razem | Ryzyko przepływów pieniężnych | Ryzyko wartości godziwej | Razem | ||
Środki pieniężne | 1 315* | - | 1 315 | 923* | - | 923 | |
Pożyczki udzielone | - | 15 | 15 | - | 3 909 | 3 909 | |
Nota 7.1 | Kredyty i pożyczki | (5 112)** | (2 810) | (7 922) | (5 179)** | (1 967) | (7 146) |
* | Wykazane z uwzględnieniem środków pieniężnych zgromadzonych w funduszach celowych: Funduszu Likwidacji Zakładu Górniczego, Funduszu Rekultywacji Składowisk Odpadów |
** | Wykazane z uwzględnieniem zapłaconej prowizji przygotowawczej pomniejszającej zobowiązania finansowe z tytułu otrzymanych kredytów. |
W 2018 r. Jednostka Dominująca nie zawarła żadnych nowych transakcji w instrumentach pochodnych zabezpieczających przed wzrostem stopy procentowej (LIBOR USD). Jednakże w pierwszym półroczu 2018 r. Jednostka Dominująca zaciągnęła kredyt, w kwocie 150 mln USD, w oparciu o stałą stopę procentową oraz uruchomiła pierwszą transzę pożyczki, w kwocie 65 mln USD, udzielonej w grudniu 2017 r. przez Europejski Bank Inwestycyjny, również w oparciu o stałą stopę procentową, zabezpieczając się w ten sposób przed ryzykiem zmiany stopy procentowej (hedging naturalny).
Poniższa tabela prezentuje skrócone zestawienie otwartych transakcji w instrumentach pochodnych na rynku stopy procentowej na 31 grudnia 2018 r. (zapadalność opcji przypada na koniec kolejnych kwartałów).
Instrument | Nominał | Poziom wykonania opcji | Średnioważony poziom premii | Efektywny poziom zabezpieczenia | |
---|---|---|---|---|---|
[mln USD] | [LIBOR 3M] | [USD za 1 mln USD zabezpieczony] | [%] | [LIBOR 3M] | |
Zakup opcji CAP KWARTALNIE W 2019 r. | 1 000 | 2,50% | 381 | 0,15% | 2,65% |
Zakup opcji CAP KWARTALNIE W 2020 r. | 1 000 | 2,50% | 381 | 0,15% | 2,65% |
Poniższa tabela prezentuje analizę wrażliwości Grupy na ryzyko zmiany stóp procentowych w odniesieniu do pozycji oprocentowanych według stopy zmiennej.
| 2018 | 2017 | ||
---|---|---|---|---|
+1,25% | -0,5% | 2,0% | -0,5% | |
Środki pieniężne | 14 | (5) | 12 | (3) |
Zobowiązanie z tytułu zadłużenia | (77) | 26 | (104) | 26 |
Pochodne instrumenty finansowe – stopa procentowa | 95 | (19) | 150 | (8) |
Razem wpływ na wynik finansowy | 32 | 2 | 58 | 15 |
Nota 7.5.1.5 Wpływ stosowania rachunkowości zabezpieczeń na sprawozdanie finansowe
Poniższa tabela zawiera informacje dotyczące zmian wartości godziwej instrumentów pochodnych oraz pożyczek wyznaczonych na instrumenty zabezpieczające w ramach rachunkowości zabezpieczeń oraz korespondujących z nimi zmian wartości godziwej pozycji zabezpieczanych w okresie sprawozdawczym, będące podstawą do ujęcia części efektywnej i nieefektywnej zmiany wartości godziwej instrumentów zabezpieczających na 31 grudnia 2018 r.
Saldo pozostałych całkowitych dochodów z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych dla powiązań: | Zmiana wartości pozycji zabezpieczanej w okresie | Zmiana wartości instrumentu zabezpieczającego w okresie | ||
typ powiązania | pozostających w rachunkowości zabezpieczeń | dla których zaprzestano stosować rachunkowość zabezpieczeń | ||
typ ryzyka | ||||
typ instrumentu – pozycji zabezpieczanej | ||||
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych | ||||
Ryzyko towarowe (miedź) | ||||
Opcje – Przychody ze sprzedaży | 322 | - | (411) | 411 |
Ryzyko walutowe (USD) | ||||
Opcje – Przychody ze sprzedaży | 13 | - | 53 | (53) |
Pożyczki – Przychody ze sprzedaży | - | (129) | - | - |
Razem | 335 | (129) | (358) | 358 |
Poniższa tabela zawiera informacje dotyczące wpływu stosowania rachunkowości zabezpieczeń na rachunek wyników oraz pozostałe całkowite dochody.
typ powiązania | Zyski lub (straty) z tytułu zabezpieczenia dla okresu sprawozdawczego ujęte w pozostałych całkowitych dochodach | Kwota przeklasyfikowana z pozostałych całkowitych dochodów do sprawozdania z wyniku jako korekta z tytułu przeklasyfikowania, ze względu na realizację pozycji zabezpieczanej w okresie | Pozycja w sprawozdaniu z wyniku, która zawiera korektę z tytułu przeklasyfikowania |
typ ryzyka | |||
typ instrumentu | |||
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych | |||
Ryzyko towarowe (miedź) | |||
Opcje | 488 | (78) | - przychody z umów z klientami - pozostałe przychody i (koszty) operacyjne |
Ryzyko walutowe (USD) | |||
Opcje | (170) | 63 | - przychody z umów z klientami - pozostałe przychody i (koszty) operacyjne |
Pożyczki | - | (16) | - przychody z umów z klientami |
Razem | 318 | (31) |
Poniższa tabela zawiera informacje dotyczące zmian w ramach pozostałych całkowitych dochodów w okresie w związku
ze stosowaniem rachunkowości zabezpieczeń.
Zabezpieczenie przepływów pieniężnych | Pozostałe całkowite dochody z tytułu zabezpieczenia przepływów pieniężnych | ||
Kwoty efektywne | Koszt zabezpieczeń | Razem | |
Część efektywnej zmiany wartości godziwej instrumentów zabezpieczających z tytuły zabezpieczanego ryzyka - wartość wewnętrzna opcji | wartość czasowa opcji | ||
Pozostałe całkowite dochody – transakcje zabezpieczające ryzyko cen towarów i walutowe – na 1 stycznia 2018 r. | 81 | (224) | (143) |
Wpływ wyceny transakcji zabezpieczających (część skuteczna) | 322 | (4) | 318 |
Reklasyfikacja do rachunku wyników w związku z realizacją pozycji zabezpieczanej | (125) | 156 | 31 |
Reklasyfikacja do rachunku wyników w związku z brakiem oczekiwań wystąpienia zabezpieczanych przyszłych przepływów pieniężnych | - | - | - |
Pozostałe całkowite dochody – transakcje zabezpieczające ryzyko cen towarów i walutowe – na 31 grudnia 2018 r. | 278 | (72) | 206 |
Nota 7.5.2 Ryzyko kredytowe
Ryzyko kredytowe rozumiane jest jako możliwość niewywiązania się dłużników Grupy Kapitałowej ze zobowiązań i jest związane z trzema głównymi obszarami:
- wiarygodnością kredytową klientów, z którymi zawiera się transakcje fizycznej sprzedaży produktów,
- wiarygodnością kredytową instytucji finansowych (banków/brokerów), z którymi zawiera się transakcje zabezpieczające lub które pośredniczą w ich zawieraniu, a także tych w których lokowane są wolne środki pieniężne,
- kondycją finansową spółek zależnych – pożyczkobiorców.
W ujęciu szczegółowym źródła ekspozycji na ryzyko kredytowe stanowią:
- środki pieniężne i lokaty bankowe,
- instrumenty pochodne,
- należności od odbiorców,
- udzielone pożyczki (Nota 6.2),
- udzielone gwarancje i poręczenia (Nota 8.6),
- pozostałe aktywa finansowe.
Zasady rachunkowości |
---|
Grupa ujmuje odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych na składnikach aktywów finansowych wycenianych w zamortyzowanym koszcie oraz na składnikach aktywów wycenianych w wartości godziwej przez pozostałe całkowite dochody wynikających z instrumentów dłużnych. Oczekiwane straty kredytowe są to straty kredytowe ważone prawdopodobieństwem wystąpienia niewykonania zobowiązania. Grupa stosuje następujące modele wyznaczania odpisów z tytułu utraty wartości: - model uproszczony – dla należności od odbiorców, - model ogólny (podstawowy) – dla pozostałych aktywów finansowych ( innych niż należności od odbiorców). W modelu ogólnym Grupa monitoruje zmiany poziomu ryzyka kredytowego związanego z danym składnikiem aktywów finansowych oraz klasyfikuje aktywa finansowe do jednego z trzech etapów wyznaczania odpisów z tytułu utraty wartości – w oparciu o obserwację zmiany poziomu ryzyka kredytowego w stosunku do początkowego ujęcia instrumentu. W szczególności, monitorowaniu podlega: rating kredytowy oraz sytuacja finansowa kontrahenta, okres przeterminowania płatności. W zależności od zaklasyfikowania do poszczególnych etapów, odpis z tytułu utraty wartości jest szacowany w horyzoncie 12-miesięcy (etap 1) lub w horyzoncie życia instrumentu (etap 2 oraz etap 3). Bezwzględną przesłanką na określenie wystąpienia stanu niewypłacalności (default) jest przeterminowanie płatności o ponad 90 dni. W modelu uproszczonym Grupa szacuje oczekiwaną stratę kredytową w horyzoncie do terminu zapadalności instrumentu w oparciu o historyczne dane dotyczące spłacalności należności od odbiorców. |
Nota 7.5.2.1 Ryzyko kredytowe związane ze środkami pieniężnymi i lokatami bankowymi
Grupa Kapitałowa alokuje okresowo wolne środki pieniężne zgodnie z wymogami zachowania płynności finansowej i ograniczonego ryzyka oraz w celu ochrony kapitału i maksymalizacji przychodów odsetkowych. Według stanu na 31 grudnia 2018 r. łączna kwota środków pieniężnych w ramach wolnych środków oraz środków o ograniczonej możliwości dysponowania w wysokości 955 mln PLN utrzymywana była na rachunkach bankowych oraz lokatach krótkoterminowych. Wszystkie podmioty, którym Grupa powierza środki pieniężne, działają w sektorze finansowym. Analiza ekspozycji na ten rodzaj ryzyka wykazała, że są to wyłącznie banki posiadające rating na poziomie najwyższym, średniowysokim i średnim, a także dysponujące odpowiednim kapitałem własnym oraz silną i ustabilizowaną pozycją rynkową. W Jednostce Dominującej oraz KGHM INTERNATIONAL LTD. ryzyko kredytowe z tego tytułu jest monitorowane poprzez bieżącą weryfikację kondycji finansowej oraz utrzymywanie odpowiednio niskiego poziomu koncentracji w poszczególnych instytucjach finansowych.
W tabeli poniżej zaprezentowano poziom koncentracji środków pieniężnych i lokat z uwzględnieniem oceny kredytowej instytucji finansowych*.
Poziom ratingu | Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | |
---|---|---|---|
Najwyższy | AAA do AA- wg S&P i Fitch oraz od Aaa do Aa3 wg Moody’s | 15% | 27% |
Średniowysoki | od A+ do A- wg S&P i Fitch oraz od A1 do A3 wg Moody’s | 77% | 60% |
Średni | od BBB+ do BBB- wg S&P i Fitch oraz od Baa1 do Baa3 wg Moody’s | 8% | 13 % |
* Ważone kwotą depozytów.
Na 31 grudnia 2018 r. maksymalny udział jednego banku w odniesieniu do wysokości środków ulokowanych przez Grupę wyniósł 24% (według stanu na 31 grudnia 2017 r. 36%).
Nota 7.5.2.2 Ryzyko kredytowe związane z transakcjami w instrumentach pochodnych
Wszystkie podmioty, z którymi Grupa Kapitałowa zawiera transakcje w instrumentach pochodnych (z wyjątkiem wbudowanych instrumentów pochodnych), działają w sektorze finansowym.
W tabeli poniżej zaprezentowano strukturę ratingów instytucji finansowych, z którymi Grupa Kapitałowa posiadała transakcje w instrumentach pochodnych, stanowiące ekspozycję na ryzyko kredytowe* .
Poziom ratingu | Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | |
---|---|---|---|
Średniowysoki | od A+ do A- wg S&P i Fitch oraz od A1 do A3 wg Moody’s | 99% | 100% |
Średni | od BBB+ do BBB- wg S&P i Fitch oraz od Baa1 do Baa3 wg Moody’s | 1% | - |
* Ważone dodatnią wartością godziwą otwartych i nierozliczonych instrumentów pochodnych.
Biorąc pod uwagę wartość godziwą otwartych transakcji w instrumentach pochodnych zawartych przez Grupę Kapitałową oraz nierozliczonych instrumentów pochodnych, na 31 grudnia 2018 r. maksymalny udział jednego podmiotu w kwocie narażonej na ryzyko kredytowe wynikające z tych transakcji wyniósł 22%, tj. 121 mln PLN (według stanu na 31 grudnia 2017 r. 47%, tj. 124 mln PLN).
W celu ograniczenia przepływów pieniężnych i jednocześnie ograniczenia ryzyka kredytowego Jednostka Dominująca dokonuje rozliczeń netto (na podstawie zawartych z kontrahentami porozumień ramowych) do poziomu dodatniego salda wyceny transakcji w instrumentach pochodnych z danym kontrahentem. Ponadto ryzyko kredytowe z tego tytułu jest na bieżąco monitorowane poprzez analizę ratingów kredytowych oraz ograniczane poprzez dążenie do dywersyfikacji podmiotowej przy wdrażaniu strategii zabezpieczających.
Pomimo koncentracji ryzyka kredytowego związanego z transakcjami w instrumentach pochodnych Jednostka Dominująca ocenia, że ze względu na współpracę wyłącznie z renomowanymi instytucjami finansowymi, jak również bieżący monitoring ich ratingu, nie jest znacząco narażona na ryzyko kredytowe wynikające z zawartych z nimi transakcji.
Wartość godziwą otwartych instrumentów pochodnych Grupy Kapitałowej (z wyłączeniem wbudowanych instrumentów pochodnych) oraz należności z tytułu nierozliczonych instrumentów pochodnych z podziałem na kontrahentów prezentuje poniższa tabela.
2018 | 2017 | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
Należności finansowe | Zobowiązania finansowe | Netto | Należności finansowe | Zobowiązania finansowe | Netto | |
Kontrahent 1 | 141 | (19) | 122 | 77 | -27 | 50 |
Kontrahent 2 | 109 | (13) | 96 | 5 | -26 | -21 |
Kontrahent 3 | 97 | (11) | 86 | 6 | -27 | -21 |
Kontrahent 4 | 80 | (10) | 70 | 3 | -24 | -21 |
Pozostali | 201 | (29) | 172 | 216 | -54 | 162 |
Razem | 628 | (82) | 546 | 307 | (158) | 149 |
otwarte instrumenty pochodne | 620 | (82) | 538 | 306 | (158) | 148 |
nierozliczone instrumenty pochodne | 8 | - | 8 | 1 | - | 1 |
Nota 7.5.2.3 Ryzyko kredytowe związane z należnościami od odbiorców
Znaczące salda należności z tytułu dostaw i usług w Grupie Kapitałowej występują w spółkach: Grupa KGHM INTERNATIONAL LTD. 447 mln PLN, KGHM Polska Miedź S.A. 270 mln PLN, CENTROZŁOM WROCŁAW S.A. 84 mln PLN, NITROERG S.A. 34 mln PLN, WPEC w Legnicy S.A. 28 mln PLN, „MCZ” S.A. 20 mln PLN, KGHM Metraco S.A. 13 mln PLN.
Jednostka Dominująca ogranicza ekspozycję na ryzyko kredytowe związane z należnościami od odbiorców poprzez ocenę i monitoring kondycji finansowej kontrahentów, ustalanie limitów kredytowych oraz stosowanie zabezpieczeń wierzytelności. Nieodłącznym elementem procesu zarządzania ryzykiem kredytowym realizowanego w Jednostce Dominującej jest bieżący monitoring stanu należności oraz wewnętrzny system raportowania.
Kredyt kupiecki otrzymują sprawdzeni, długoletni kontrahenci, a sprzedaż produktów nowym klientom w większości przypadków dokonywana jest na podstawie przedpłat lub instrumentów finansowania handlu przenoszących w całości ryzyko kredytowe na instytucje finansowe.
Jednostka Dominująca posiada następujące formy zabezpieczenia należności:
- zastawy rejestrowe, gwarancje bankowe, weksle, akty notarialne poddania się egzekucji, gwarancje korporacyjne, cesje należności, hipoteki i inkasa dokumentowe;
- zastrzeżenie przeniesienia prawa własności wyrobów na kontrahenta dopiero po dokonaniu zapłaty;
- umowę ubezpieczenia należności, którą objęte są należności od jednostek z kredytem kupieckim, od których nie otrzymano twardych zabezpieczeń lub otrzymano zabezpieczenia niepokrywające całości salda należności.
Uwzględniając posiadane wyżej wymienione formy zabezpieczeń oraz limity kredytowe przyznane przez firmę ubezpieczeniową, według stanu na 31 grudnia 2018 r. Jednostka Dominująca posiada zabezpieczenia dla 75% należności handlowych (według stanu na 31 grudnia 2017 r. 95%).
Ponadto, Jednostka Dominująca zawiera porozumienia ramowe o rozliczeniach netto kiedy posiada zarówno należności, jak i zobowiązania z tym samym kontrahentem.
Ocena koncentracji ryzyka kredytowego w Grupie:
Koncentracja branżowa | Pomimo, że KGHM Polska Miedź S.A. oraz KGHM INTERNATIONAL LTD. funkcjonują w tej samej branży, spółki różnią się zarówno portfelem oferowanych produktów, jak i geograficzną oraz podmiotową strukturą portfela klientów, w związku z czym branżowa koncentracja ryzyka kredytowego oceniana jest jako akceptowalna. Pozostałe spółki Grupy Kapitałowej działają w różnych sektorach gospodarki, m.in. transport, budownictwo, handel, produkcja przemysłowa, energetyka. W związku z tym w przypadku większości spółek Grupy Kapitałowej, pod względem branżowym, nie dochodzi do koncentracji ryzyka kredytowego. |
Koncentracja odbiorców | Na 31 grudnia 2018 r. saldo należności od 7 największych odbiorców stanowi 28% salda należności od odbiorców (2017 r.: 63%). Pomimo koncentracji ryzyka z tego tytułu ocenia się, że ze względu na dostępne dane historyczne oraz wieloletnie doświadczenie we współpracy z klientami, jak również stosowane zabezpieczenia występuje niski stopień ryzyka kredytowego. |
Koncentracja geograficzna | Spółki Grupy Kapitałowej od wielu lat współpracują z dużą liczbą klientów, co wpływa na geograficzną dywersyfikację należności od odbiorców. Stopień geograficznej koncentracji ryzyka kredytowego dla należności od odbiorców przedstawia poniższa tabela. |
Należności od odbiorców (netto) | Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 |
---|---|---|
Polska | 35% | 31% |
Unia Europejska (z wył. Polski) | 9% | 10% |
Azja | 13% | 40% |
Inne kraje | 43% | 19% |
Zasady Rachunkowości |
---|
Grupa stosuje model uproszczony kalkulacji odpisów z tytułu utraty wartości dla należności od odbiorców (bez względu na termin zapadalności). Oczekiwana strata kredytowa dla należności od odbiorców jest kalkulowana w momencie ujęcia należności w sprawozdaniu z sytuacji finansowej oraz jest aktualizowana na każdy kolejny dzień kończący okres sprawozdawczy, w zależności od ilości dni przeterminowania danej należności. Dla celów oszacowania oczekiwanej straty kredytowej dla należności od odbiorców Grupa wykorzystuje macierz rezerw (provision matrix) oszacowaną w oparciu o historyczne poziomy spłacalności należności od kontrahentów. Grupa uwzględnia segmentację kontrahentów ze względu na poziom ryzyka kredytowego poprzez oszacowanie oraz zastosowanie różnych macierzy rezerw dla poszczególnych spółek Grupy. Za zdarzenie niewypłacalności (default) Grupa uznaje brak wywiązania się ze zobowiązania przez kontrahenta po upływie 90 dni od dnia wymagalności należności. Grupa uwzględnia informacje dotyczące przyszłości w stosowanych parametrach modelu szacowania strat oczekiwanych, poprzez korektę bazowych współczynników prawdopodobieństwa niewypłacalności. |
Poniższa tabela przedstawia zmianę stanu należności od odbiorców wycenianych w zamortyzowanym koszcie.
Wartość brutto | ||
---|---|---|
Wartość brutto na 1 stycznia 2018 | 1 569 | |
Zmiana stanu należności | (840) | |
Wykorzystanie odpisu w okresie | (15) | |
Nota 10.2 | Wartość brutto na 31 grudnia 2018 | 714 |
Poniższa tabela przedstawia zmianę oszacowania oczekiwanej straty kredytowej z tytułu należności od odbiorców wycenianych w zamortyzowanym koszcie.
Kwota odpisu | ||
---|---|---|
Odpis z tytułu oczekiwanej straty kredytowej na 1 stycznia 2018 | 64 | |
Zmiana odpisu w okresie ujęta w rachunku wyników | 8 | |
Wykorzystanie odpisu w okresie | (15) | |
Nota 10.2 | Odpis z tytułu oczekiwanej straty kredytowej na 31 grudnia 2018 | 57 |
Nota 7.5.2.4 Ryzyko kredytowe związane z pożyczkami udzielonymi wspólnemu przedsięwzięciu Sierra Gorda S.C.M.
Ryzyko kredytowe związane z udzielonymi pożyczkami uzależnione jest od ryzyka związanego z realizacją wspólnego przedsięwzięcia górniczego w Chile (Sierra Gorda S.C.M.). Pożyczki te, ze względu na rozpoznaną utratę wartości na moment początkowego ujęcia, zaklasyfikowane zostały jako POCI na potrzeby kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych. W związku z zaistniałymi przesłankami, Grupa przeprowadziła testy na utratę wartości aktywów górniczych w roku 2018 i dokonała odwrócenia odpisu z tytułu utraty wartości udzielonych pożyczek w kwocie 733 mln PLN na dzień 31 grudnia 2018 r. Szczegóły wyników testu przedstawiono w części 3 niniejszego raportu.
Poniższa tabela przedstawia zmianę wartości brutto udzielonych pożyczek wycenianych w zamortyzowanym koszcie w okresie.
Wartość brutto | |
---|---|
Wartość brutto na 1 stycznia 2018 | 3 889 |
Naliczone odsetki wg efektywnej stopy procentowej | 257 |
Zyski z tytułu odwrócenia utraty wartości | 733 |
Różnice kursowe | 320 |
Wartość brutto na 31 grudnia 2018 | 5 199 |
Podstawę naliczenia odsetek od pożyczek wycenianych w zamortyzowanym koszcie stanowi wartość brutto pomniejszona o kwotę odpisu z tytułu utraty wartości.
Nota 7.5.2.5 Ryzyko kredytowe związane z pozostałymi aktywami finansowymi
Najistotniejszą pozycję w pozostałych aktywach finansowych stanowią środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych w funduszach celowych Funduszu Likwidacji Zakładu Górniczego i Funduszu Rekultywacji Składowisk Odpadów w kwocie 366 mln PLN.
Wszystkie rachunki celowe Grupy, służące gromadzeniu środków pieniężnych w celu pokrycia przyszłych kosztów likwidacji kopalń i innych obiektów technologicznych oraz rekultywacji składowisk odpadów, są prowadzone przez banki posiadające rating na poziomie najwyższym lub średniowysokim, potwierdzający bezpieczeństwo ulokowanych środków.
W tabeli poniżej zaprezentowano poziom koncentracji środków pieniężnych w ramach funduszy celowych służących gromadzeniu przez Grupę środków pieniężnych w celu pokrycia przyszłych kosztów likwidacji kopalń i innych obiektów technologicznych oraz rekultywacji składowisk odpadów, według oceny kredytowej instytucji finansowych prowadzących rachunki celowe.
Poziom ratingu | Stan na 31.12.2018 | Stan na 31.12.2017 | |
---|---|---|---|
Najwyższy | AAA do AA- wg S&P i Fitch oraz od Aaa do Aa3 wg Moody’s | 13% | 94% |
Średniowysoki | od A+ do A- wg S&P i Fitch oraz od A1 do A3 wg Moody’s | 87% | 6% |